१ सितम्बर दिनाङ्के गुरु राम दास जयंती इत्यस्य स्मरणार्थं वयं चतुर्थसिखगुरुगुरुरामदासजी इत्यस्य समग्ररूपेण सिक्ख आस्थायां मानवतायां च गहनं योगदानं सम्मानयामः। गुरु राम दास जी के जीवन यात्रा लचीलापन, अध्यात्म, निस्वार्थ सेवा च प्रमाणम् अस्ति, अद्यपर्यन्तं कोटिजनानाम् प्रेरणादायी अस्ति।१५३४ तमे वर्षे सितम्बर्-मासस्य २४ दिनाङ्के लाहौर-राज्यस्य लूना-मण्डी-नगरे (अधुना वर्तमान-पाकिस्तान-देशे) जन्म प्राप्य गुरुरामदासजी-महोदयस्य प्रारम्भिकजीवने आव्हानानि, आध्यात्मिकतायाः सहजसम्बन्धः च आसीत् तस्य मातापितरौ हरदासः, दयाकौरः च सप्तवर्षीयौ सप्तवर्षे एव तं बसर्के ग्रामे मातृपितामहपितामहयोः आलिंगने क्षिप्तवन्तौ कठिनपरिस्थितेः अभावेऽपि गुरुरामदासजी अल्पवयसा एव आध्यात्मिक साधनानां प्रति उल्लेखनीयप्रवृत्तिः प्रदर्शितवती ।
अल्पवयसि एव जीवनस्य उत्तरदायित्वस्य सम्मुखीभूय गुरुरामदासजी लाहौरस्य मार्गेषु उबले चना विक्रीय जीवनयापनं प्रारब्धवान् । तथापि तस्य पृथक्करणं तस्य करुणा सहानुभूतिः च आसीत् । सः प्रायः आवश्यकतावशात् सिक्खसिद्धान्तं मूर्तरूपेण चटनीम् अयच्छत् इति कथ्यते ।गुरुरामदासजी इत्यस्य यात्रा यथा यथा प्रवर्धते स्म, तथैव सः सिक्खसमुदायस्य प्रकाशस्य दीपः अभवत् । सः स्वपूर्ववर्ती गुरु अमरदासजी प्रति अटलभक्तिं प्रदर्शितवान्, अन्येषां सेवायां, उत्थानार्थं च अथकं कार्यं कृतवान् । गुरु अमर दास जी गुरु अमर दास जी गुरु राम दास जी को अपने उत्तराधिकारी के रूप में चयन किया, यह निर्णय सिख इतिहास के क्रम को आकार देंगे।
गुरु राम दास जी के चतुर्थ सिक्ख गुरु के कार्यकाल में गहन परिवर्तन का काल चिह्नित किया गया। अमृतसर-नगरस्य स्थापनायाः श्रेयः तस्मै अस्ति, यत् पश्चात् विश्वस्य सिक्ख-जनानाम् आध्यात्मिकं सांस्कृतिकं च केन्द्रं भविष्यति । गुरुरामदासजी एव एव हरमन्दिरसाहबस्य निर्माणस्य आरम्भं कृतवान्, यः प्रसिद्धः स्वर्णमन्दिरः इति प्रसिद्धः, यत् समतायाः, एकतायाः, भक्तिस्य च प्रतीकं भवति ।
गुरुरामदासजी इत्यस्य एकं महत्त्वपूर्णं योगदानं "लावन" इत्यस्य रचना आसीत्, यत् चतुर्णां स्तोत्राणां समुच्चयः आसीत्, ये सिक्खविवाहसमारोहस्य अभिन्नः भागः भवन्ति एतेषु स्तोत्रेषु सांस्कृतिकसामाजिकबाधाः अतिक्रम्य विवाहे समानतायाः, परस्परसम्मानस्य, साझेदारीस्य च महत्त्वं बोधितम् अस्ति ।गुरु राम दास जी के शिक्षा एवं कर्म विनय, सेवा, भक्ति के मूल सिद्धान्तों के आसपास घूम रहे थे | ध्यानेन परेषां निःस्वार्थसेवायाश्च दिव्येन सह सम्बद्धतायाः महत्त्वे सः बलं दत्तवान् । तस्य जीवने अस्य विचारस्य उदाहरणं दत्तम् यत् आध्यात्मिकता भिक्षुणां एकान्तकार्येषु एव सीमितं नास्ति, अपितु दैनन्दिनदयालुतायाः, करुणायाश्च कार्येषु समानरूपेण वर्तते
गुरुरामदासजयन्तीं स्मरणं कुर्वन्तः तेन त्यक्तस्य स्थायिविरासतस्य स्मरणं भवति। तस्य शिक्षाः असंख्यव्यक्तिनां आध्यात्मिकयात्रासु मार्गदर्शनं कुर्वन्ति, तेषां समुदायस्य, विनयस्य, सर्वेषां प्रति प्रेमस्य च भावः संवर्धयितुं प्रेरयन्ति तस्य दृष्टेः प्रमाणं स्वर्णमन्दिरं समावेशीत्वस्य प्रतीकरूपेण तिष्ठति, यत्र सर्वेषां वर्गानां जनानां स्वागतं भवति ।प्रायः विभाजनेन कलहेन च लक्षणीये जगति गुरुरामदासजी इत्यस्य सन्देशस्य कालातीतसान्दर्भिकता वर्तते। तस्य जीवनकथा अस्मान् शिक्षयति यत् प्रतिकूलतायाः सम्मुखे अपि वयं आध्यात्मिकतायां परसेवायां च बलं प्राप्तुं शक्नुमः।
तस्य शिक्षां आलिंगयामः, तस्य कृते स्थितानि मूल्यानि प्रतिबिम्बयति इति संसारं निर्मातुं प्रयत्नशीलाः स्मः – करुणा, समता, दिव्यस्य गहनसम्बन्धः च परिपूर्णः संसारः |.यथा वयं गुरुरामदासजयन्तीं १ सितम्बरदिनाङ्के आचरन्तः स्मः, तथैव तस्य जीवनस्य, शिक्षायाः च विषये किञ्चित् क्षणं चिन्तयामः। तस्य प्रकाशः अस्मान् आन्तरिकपरिवर्तनस्य निस्वार्थसेवायाश्च मार्गं प्रति मार्गदर्शनं करोतु, सर्वेषां मानवजातीनां मध्ये एकतायाः प्रेमस्य च भावः पोषयति।